De tragische dood van Johan “Walraven”

 

Op 11 september 1947 stond bijgaand bericht in de Arnhemse Courant (klik om te vergroten). De plaats waar Johan om het leven is gekomen ligt aan de Diependalseweg, vlak achter het huis “De Rotsblokken” op het terrein waar de Padvinders hun onderkomen hebben en tegenover de boerderij “Diependal”. Op deze ongevalsplek ga ik nog nader in.

Toen dit ongeval plaatsvond was ik een jongen van bijna 8 jaar en woonde aan de Heijenoordseweg 84. Johan woonde om de hoek op nummer 92. Mijn leven lang heb ik een herinnering bewaard aan dit tragische ongeval bewaard. Na bijna 65 jaar ben ik op speurtocht gegaan om meer gegevens te achterhalen.

Ik heb Johan “Walraven” vaak zien lopen, altijd alleen, met zijn hond. Hij was 13 jaar en op die leeftijd is 5 jaar leeftijdsverschil heel veel. Ik kan me dan ook niet herinneren, dat ik ooit met hem heb gepraat, laat staan gespeeld. Hij maakte een eenzame indruk, ik heb hem ook nooit met andere jongens zien spelen. Na zijn dood circuleerden geruchten in de wijk. Johan zou helemaal geen Walraven heten. Hij zou een pleegkind zijn. Deze geruchten maakten hem nog geheimzinniger, dan hij voor mij al was.

Mijn archief speurtocht heeft het volgende opgeleverd. Op de overlijdensakte wordt Johan genoemd als Johan van Vlaardingen, geboren op 5 mei 1934 te Amsterdam als zoon van Johan Christiaan van Vlaardingen, geboren te Zwolle op 3 juni 1891 en van Jacoba Eekhuis, geboren te Deventer op 16 november 1897. Beide ouders komen op de overlijdensakte voor als zijnde overleden.

Een speurtocht in het stadsarchief van Amsterdam leverde het volgende op: Johan Christiaan van Vlaardingen was vertegenwoordiger bij het dagblad “Het Volk”. Hij is tweemaal getrouwd geweest. Eerst met Jozina Maria Pieters, geboren te Aardenburg op 18 november 1887. Johan Christiaan en Jozina Maria trouwden op 12 juni 1919 te Aardenburg. Uit hun huwelijk werd op 9 februari 1921 te Meppel Johannes Martinus van Vlaardingen geboren. Jozina Maria Pieters overleed op 16 februari 1932 te Amsterdam.

Op 2 december 1933 hertrouwde Johan Christiaan te Amsterdam met Jacoba Eekhuis. Beide ouders hebben na de geboorte van Johan niet lang meer geleefd. De vader van Johan overleed op 27 juni 1936 en zijn moeder op 5 december 1936, beiden te Amsterdam. Johan van Vlaardingen was dus wees.

Op 25 januari werd Jan Walraven, koopman en metselaar, geboren op 1 november 1904 te Sloten (NH) aangewezen als toeziend voogd van Johan van Vlaardingen. Jan Walraven woonde op de Baarsjesweg 65 te Amsterdam en op 1 mei 1937 ging Johan bij zijn voogd inwonen. Jan Walraven was op 6 juni 1928 getrouwd met Clara Lucia Witt, geboren 8 mei 1909 te Amsterdam. Johan was op dat moment 3 jaar oud. Hij zal dus nauwelijks een herinnering hebben gehad aan zijn natuurlijke ouders.

Na gedurende de oorlog op verschillende adressen te Amsterdam te hebben gewoond, verhuisde Jan Walraven op 5 juni 1946 naar de Heijenoordseweg 92 te Arnhem. Op 11 juli 1947 werd de voogdij van Johan van Vlaardingen gewijzigd. Jan Walraven werd voogd en A.J. Eekhuis te Deventer werd toeziend voogd. Hiermede werd de band met de familie van zijn moeder hersteld.

De plaats waar Johan van Vlaardingen op 10 september 1947 om het leven kwam is nog steeds herkenbaar. De Diependalseweg maakt een flauwe bocht naar links. Hier zijn in het bos aan de linkerkant van de weg nog steeds een tweetal ondiepe kuilen herkenbaar. In een van deze kuilen is het ongeluk gebeurd. Ik kan mij herinneren, dat deze kuilen diep waren uitgegraven. Onderin de kuilen kwamen een tweetal gangen uit, die aan de zijkanten en van boven waren afgedekt met spoorbielzen. Als kind heb in deze kuilen naar de gangen zitten kijken. Ik durfde er niet in te gaan omdat ze erg donker waren.

Bekend is dat door de Organisation Todt, ook wel bekend als “de O.T.”, in de winter van 1944/45 verdedigingswerken zijn aangelegd langs de Rijn tussen Arnhem en Wageningen. Deze waren bedoeld om een geallieerde aanval vanuit de Betuwe in noordwaartse richting tegen te houden. De beide onderaardse ruimten langs de Diependalseweg, waren mogelijk bedoeld als munitiebergplaatsen. De geallieerde troepen hebben hier echter in 1945 niet aangevallen, zodat deze ruimten nooit zijn gebruikt.

Direct na de dood van Johan van Vlaardingen zijn de kuilen dichtgegooid. Archivalia waarin deze ruimten worden genoemd heb ik niet kunnen vinden. De pleegouders zijn later naar de gemeente Renkum verhuisd, waar ze zijn overleden.

Tot zover de “zaken”. Het lastige van al die gegevens is, dat het louter om feiten gaat. Van de begrafenis van Johan, waar ik op de Heijenoordseweg, tegenover nummer 92 naar heb staan kijken, herinner ik mij, dat ik Mevr. Walraven naar buiten zag komen om in de gereedstaande auto te stappen. Het was een klein vrouwtje, met een zwart hoedje met een strak gezicht (verdriet, spanning?, beide ligt voor de hand).

De tragische dood van Johan “Walraven” heeft op mij, toen een bijna 8-jarig jongetje, een onuitwisbare indruk gemaakt. Mijn vroegere buurjongens, met wie ik via de website Heijenoord.net weer contact heb gekregen, kunnen het zich allemaal nog goed herinneren.

Oldenzaal, 24 juni 2011
Ruurd Faber (destijds Heijenoordseweg 84)